Hoera voor Wamca!
Hoera, de vlag kan uit. Na zo’n 30 jaar knokken is de Consumentenbond heel blij met een nieuwe wet met de onmogelijke naam “Wamca”: Wet Afhandeling Massaschade in Collectieve Actie, die eigenlijk een wijziging van bestaande wetgeving (artikel 3:305a BW) betreft.
Met deze nieuwe wet kan een rechter in één keer bepalen of een bedrijf de regels heeft overtreden en wat daarvoor een gepaste schadevergoeding is. Dat klinkt logisch, maar was dus niet zo. In de oude situatie kon een belangenbehartiger, zoals de Consumentenbond, ook al naar de rechter stappen namens een groep gedupeerde consumenten. Maar als de rechter dan vaststelde dat een bedrijf aansprakelijk was, kon hij of zij geen schadevergoeding toekennen.
De partijen moesten dan samen om de tafel om tot een schikking te komen. Dat verliep vaak traag en moeizaam en lukte soms helemaal niet. Als de schikking mislukte, moesten de gedupeerden individueel, dus ieder voor zich, opnieuw naar de rechter om hun schadevergoeding op te eisen. Weer een lange en dure strijd, waar veel gedupeerden niet eens aan begonnen. Zo liepen consumenten jaarlijks honderden miljoenen Euro’s mis.
Wel beschouwd was die oude situatie heel vreemd. Want de aansprakelijkheid voor een misstap en de bijpassende schadevergoeding liggen in elkaars verlengde. Waarom zou een rechter daar niet in één keer over oordelen?
Bovendien maakte deze scheiding het voor bedrijven lonend om de wet te overtreden. Immers, zelfs als een bedrijf de wet overtrad en een rechter stelde het hiervoor aansprakelijk, dan riskeerde het wellicht een boete, maar geen collectieve schadeclaim. Er stond dus in zekere zin een premie op wangedrag.
Toch heeft wijziging van de oude wet, waar de Eerste Kamer op 19 maart als hamerstuk mee instemde, heel lang geduurd. Al in 1988 pleitte de Consumentenbond ervoor, indertijd in een SER-advies. Al in 2011 nam de Tweede Kamer de motie Dijksma met dezelfde strekking aan. Maar toch stemde diezelfde Tweede Kamer pas in januari 2019 met de wetswijziging in. Het is gelukt, maar van een leien dakje ging het beslist niet. Hoe kan dat?
Dat komt door de “Amerikaanse toestanden”. Jarenlang waarde het spookbeeld van onredelijke massaschadeclaims naar Amerikaans model door de discussie, vaak ingefluisterd door lobbyclubs van het bedrijfsleven, zoals de Amerikaanse Kamer van Koophandel. Daarbij circuleerden regelrechte “Broodje Aap”-verhalen en andere opgeklopte schrikbeelden, terwijl in werkelijkheid die gevreesde Amerikaanse “claimcultuur” in Europa geen voet aan de grond kreeg – in tegendeel: gedupeerden in Europa kregen doorgaans niets.
Dat is de moraal van dit verhaal: belangrijke wijzigingen ten gunste van de consument komen er uiteindelijk wel, maar niet vanzelf. Daar gaat vaak een lange, zware strijd aan vooraf, met forse tegenwind. En dat komt gewoon doordat de belangen groot zijn.
En dat is ook het verhaal van de collectieve claims van uw Claimservice: onze gerechtvaardigde strijd is lang en zwaar, maar uiteindelijk gaat het lukken.
Over de auteur
Gerjan Huis in ’t Veld
Lid van de Directie van Consumentenbond Claimservice, vicevoorzitter van de Beuc (de Brusselse koepel van ruim 40 Europese consumentenorganisaties) en meer dan 35 jaar in diverse functies werkzaam bij de Consumentenbond.
Gepubliceerd op 29 maart 2019
